BAŞ DÖNMESİ (VERTİGO)-DENGESİZLİK

Baş dönmesi şikayeti çoğu zaman birbirinden çok farklı neden ve çok farklı branşların ilgi alanına girmektedir. Baş dönmesi şikayetiniz Kulak Burun Boğaz, nöroloji, kardiyoloji gibi çok farklı branşı ilgilendiren birbirinden çok farklı hastalıklar nedeniyle oluşabilmektedir. Bunun nedeni baş dönmesi şikayeti ile çoğu zaman birbirinden çok farklı şikayetleri de anlatmak için kullanılan ortak bir şikayet olarak ortaya çıkmaktadır. Başım dönüyor şikayeti ile bazen etraf dönüyor- deprem oluyor hissi bazen yürürken yada ayakta dururken dengesizlik, bazen gözlerde kararma bazen de baygınlık hissi gibi şikayetleri ifade etmek için kullanılmaktadır. Oturduğunuz yerden ayağa kalkınca oluşan göz kararması ya da baygınlık, çarpıntı kardiyoloji bölümünü ilgilendiren senkop, hipotansif atak gibi sebeplerle oluşurken etraf dönüyor hissi ile birlikte bulantı ve kusma şikayetleri KBB branşını ilgilendiren periferik menşeyli bir vertigo nedeni ile ortaya çıkabilmektedir. Yürürken yada ayakta dururken dengesizlik nöroloji branşını ilgilendiren beyincik lezyonları, beyin damar hastalıkları, hidrosefali (beyinde su birikmesi) gibi nedenlerle ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle başım dönüyor derken bu şikayetinizi daha kapsamlı bir şekilde doktorunuza anlatmanız önem kazanmaktadır. Gözünüz mü kararıyor, etraf dönüyor-deprem oluyor hissi mi-yürürken dengesizlik – zemin ayağınızda kayıyor hissi mi-bayıldınız mı bunları detaylı bir şekilde anlatmanız daha hızlı ve doğru tanı almanızı doğru branşa yönlendirilmenizi sağlayacaktır. Baş dönmesinden kastedilen hafif sersemlik yada baygınlık hissi ise senkop ya da presenkopla vertigo karıştırılabilir. Bu hastalarda kalp de ritim bozukluğu, kalp krizi, ilaç yan etkileri ve akciğer embolisi araştırılmalıdır. Eğer hastada vertigo var ise bunun nedeni periferik mi (kulak) yoksa santral mi (beyin) ayırt edilmelidir. Periferik lezyonlar geneliilkle benigndir (iyi huylu). Santral (beyin) lezyonlar daha ciddidir.

VERTİGO

Genellikle başın hareketi ile sağa sola dönme, yatağa yatma-kalkma, eğilme ile ortaya çıkan etraf dönüyor hissi oluşturan, şiddetli olduğunda bulantı ve kusmanın eşlik ettiği baş dönmesi şeklidir. Vertigolar periferik (kulak) ya da santral (beyin ) kaynaklı oluşabilmektedir. Periferik yani kulak menşeyli vertigolara daha sık olarak karşılaşılmaktadır.

1-Periferik vertigolar

En sık görülen tipi “benign paroksismal pozisyonel vertigo” dediğimiz halk arasında kristallerin yerinden oynaması olarak bilinen tipidir. BPPV vertigonun en sık nedenidir. Belirtiler aniden ve şiddetli olarak ortaya çıkmaktadır. Genellikle hareketsiz bir dönemi takiben ani hareket edilmesi ile ortaya çıkmaktadır. Bir çok hasta sabah yataktan kalktığında aniden etraf dönüyor-deprem oluyor hissi ile karşılaştığı, bulantı ve kusmasının olduğunu söylemektedir. Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV) iç kulaktaki semisirküler kanaldaki parçacıkların oynaması ile ortays çıkmaktadır. Benign yani iyi huylu bir vertigo olmasına rağmen çok şiddetli baş dönmesine ve bulantı-kusmaya neden olmaktadır. Bu nedenle çoğu hasta hastanelerin acil servislerine baş vurmaktadırlar. İç kulakta bulunan Labirent bilinç düzeyine etki etmediğinden hastada senkop yada bilinç bulanıklığı olmaz. Diğer bir neden de “vestibüler nörinit“ dediğimiz bir üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben oluşan sinir iltihabıdır. “Meniere hastalığı” vertigoya neden olan diğer bir hastalıktır. İşitme kaybı, çınlama ve baş dönmesi ile birlikte seyretmektedir.

2-Santral vertigolar (beyin)

Beynin menenjit, ansefalit gibi enfeksiyonları, vertebrobaziler yetmezlik, subclavian çalma sendromu, beyincikte kanama ya da damar tıkanıklıkları, vertebro baziler migren, temporal lob epilepsisi, beyin tümörleri, multipl skleroz gibi bir çok neden baş dönmesine neden olmaktadır.

Vertigo belirtileri

*Baş dönmesi, bulantı, kusma, kulakta basınç hissi, kulakta çınlama, akıntı, işitme kaybı gibi şikayetler görülebilir. Genellikle aniden başlar. Gece yatakta dönerken ya da sabah kalkınca birden etraf dönüyor yada kişi kendini dönüyor gibi hisseder. Bulantı ve kusma eşlik edebilir.
Vertigo tedavisi

Vertigoya neden olan bir sebep var ise öncelikle bunun sebebini bulup tedavisi yapılmalıdır.Periferik nedenli vertigolarda aşağıdaki tedavi yöntenleri kullanılmaktadır.

*Baş pozisyon manevraları; Vertigonun nedeni benign paroksismal pozisyonel vertigo (BBPV) ise kulak içi kristallerdeki problemden kaynaklanıyorsa KBB yada nöroloji uzmanı tarafından uygulanan medikal manevralar (epley manevrası gibi) ve hastay öğretilen özel egzersizler uygulanarak kristallerin dengesi sağlanır

*İlaç tedavisi; betahistidin (betaserc, vasoserc), dimenhidrat (dramamine), pirasetam en sık kullanılan ilaçlardır.

* Vestibüler rehabilitasyon; hastanın vestibüler sistemini harekete karşı daha az duyarlı hale getirmek amaçlanır.

* Psikoterapi: Vertigosu olan çoğu hastada panik atak, anxiete gibi şikayetler ortaya çıkmaktadır. Paroksetin, essitalopram grubu ilaçlar kullanılmaktadır.

*Bol sıvı almak, tuzu kısıtlamak, güneşlenmek, ani hareket gerektiren ve çok ağır sporlar dışında spor yapmak önerilmektedir.